ព្រហ្មញ្ញសាសនា និង ព្រះពុទ្ធសាសនាដែលមានដើមកំណើត នៅប្រទេសឥណ្ឌាបានផ្សព្វផ្សាយចូលមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាដំបូងគេ ពេលកម្ពុជាមានឈ្មោះថា ក្រុងភ្នំ ឬនគរភ្នំ នាដើមសតវត្សរ៍ទី១នៃគ្រិស្តសករាជ។ សាសនាធំទាំងពីរខាងលើនេះ បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្លាបំផុតមកលើសង្គម និងផ្នត់គំនិតខ្មែរក្នុងឋានៈជា សាសនារបស់រដ្ឋ។ ដូច្នេះហើយ ទើបព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនាសម័យបុរេអង្គរ (មុនអង្គរ) និងអង្គរដែលគ្រប់គ្រងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើងចាប់តាំងពីដើមសន្តតិវង្សមក បានប្រើព្រះនាម និងបច្ឆាមរណនាមខុសពីគ្នា ហើយស្ថានភាពនៅស្ថិតស្ថេររហូតដល់សព្វ ថ្ងៃនេះ។
វាមិនមែនជារឿងអាថ៌កំបាំងអ្វីទេ ដែលគេបានដឹងថា ចាប់តាំងពីដើម សម័យប្រវត្តិសាស្ត្រនៃកម្ពុជា ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរបានប្រើព្រះនាមចំនួនបីយ៉ាងតិច មុនពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិ ពេលសោយរាជ្យ និងក្រោយពេលសោយរាជសម្បត្តិ។
ដោយយកសិលាចារឹកជាគោលសំអាង ពេលដែលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនៅសោយរាជសម្បត្តិនៅឡើយ គេច្រើនមិនដាក់ព្រះនាមស្តេចប៉ុន្មានទេ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយពីទ្រង់ចូលទីវង្គតទៅគេច្រើនដាក់មរណនាមទៅវិញ។
ព្រះបាទសូរិយវរ្ម័នទី ២ ដែលមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបរមវិស្ណុលោក ។ចម្លាក់នៅប្រាសាទអង្គរវត្ត
ដូចសម័យបុរេអង្គរ ដែរព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនាសម័យអង្គរពីដើមសតវត្សរ៍ទី៩រហូតដល់ទី១៤ នៃគ្រិស្តសករាជបានបន្សល់ទុកជាកេរ នូវផ្ទាំងសិលាចារឹកជាច្រើនដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិយើង ។ តាមសិលាចារឹកខ្មែរទាំងនោះ ដែលសរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹត បាលី និងភាសាខ្មែរ គួបផ្សំនឹងកំណត់ហេតុរបស់ចិន ឬអ្នកដំណើរអារ៉ាប់ និង អីរ៉ុប គេអាចដឹងអំពីភូមិសាស្ត្របុរាណ ស្ថានភាពនយោបាយ និងកម្រិតវប្បធម៌ របស់ដូនតាយើងពីសម័យកាលមួយទៅសម័យកាលមួយទៀត។
ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហាព្រះនាម និងបច្ឆាមរណនាមនៃព្រះមហាក្សត្រ នាសម័យអង្គរ ដែលមានរយៈពេលដ៏យូរប្រមាណ៦០០ឆ្នាំ បើយោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់លោកវង់ សុធារ៉ា យើងអាចដឹងថា នាសម័យបុរាណនោះស្តេចខ្មែររមែងតែងមានព្រះនាម និងបច្ឆាមរណនាមខុសៗពីគ្នា ហើយទង្វើនេះរមែងតែងពាក់ព័ន្ធទៅនឹងនិន្នាការលម្អៀងទៅខាងជំនឿសាសនា។ ដោយសារ ខ្វះព័ត៌មានពីសិលាចារឹក យើងគ្រាន់តែដឹងនូវកាលបរិច្ឆេទជាគោលៗតែប៉ុណ្ណោះ ដោយផ្ទៀងផ្ទាត់នឹងលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវថ្មីថ្មោង។ ប៉ុន្តែសង្ឃឹមថា ការស្រាវជ្រាវ ទៅថ្ងៃអនាគតអាចនឹងបំពេញ ឬកែតម្រូវរាល់កង្វះខាតដែលមានជាក់ជាមិនខាន។ ទោះជាយ៉ាងណា ព័ត៌មាននេះជាពន្លឺមួយដែលអាចផ្តល់ឱ្យយើងនូវទិន្នន័យទាក់ទិន ទៅនឹងភូមិសាស្ត្រជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ប្ញសកែវនៃវប្បធម៌អារ្យធម៌ខ្មែរ ព្រមទាំងលក្ខណៈជំនឿសាសនាមួយចំនួននាសម័យកាលមួយដែលមាតុភូមិកម្ពុជា មានកិត្តិស័ព្ទដ៏ល្បីល្បាញជាងគេក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន។
មួយ-ព្រះមហាក្សត្រ ទី១ គឺ ព្រះបាទជ័យវម៌ទី២ (វរ្ម័ន) (៨០២-៨៥០ គ្រិស្តសករាជ ឬហៅថាគ.ស)។ ពេលដែលព្រះអង្គកំពុងសោយរាជ្យ ព្រះអង្គមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើង ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ។ រីឯបច្ឆាមរណនាមវិញគឺ ព្រះបាទបរមេស្វរៈ តំណាងឱ្យព្រះឥសូរ ឬឥស្វរៈ គឺស្តេចអង្គនេះហើយដែលបាន លើកសករាជសម័យអង្គរ ដោយព្រះអង្គបានបង្កើតនូវលទ្ធិទេវរាជ ដើម្បីលើកឋានៈរបស់ព្រះមហាក្សត្រស្មើនឹងឋានៈរបស់ព្រះអាទិទេព។
ពីរ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទី៣ (៨៥០-៨៧៧គ្រិស្តសករាជ) មុនពេលសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះអង្គ មានព្រះនាមថា ជ័យវិធន ហើយនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងស្រីជ័យ វម៌ទេវៈ។ រីឯនាមព្រះបាទវិស្ណុលោក គឺជាបច្ឆាមរណនាមរបស់ព្រះអង្គ ឈ្មោះនេះបង្ហាញថា ស្តេចនេះគោរពព្រះវិស្ណុ។ ព្រះបរមរាជវាំងរបស់ទ្រង់ គឺស្ថិតនៅត្រង់កន្លែងប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ សព្វថ្ងៃនៅខេត្តសៀមរាប។
បី-ព្រះបាទឥន្ទ្រវម៌ទី១ (៨៧៧-៨៨៩គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទឦសានស្វរលោក។ ព្រះនាមនៅពេលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិ គឺធូលីព្រះបាទ ធូលី ជើងព្រះកម្រតេង អញស្រិន្ទ្រវម៌ទេវៈ។ ព្រះបច្ឆាមរណនាមចង្អុលបង្ហាញថា ស្តេចអង្គនេះគោរពបូជាព្រះឥសូរៈ ឬព្រះឥស្វរៈ ប្រកបដោយព្រះនេត្រភ្លឺថ្លាដូចផ្កាឈូក និងត្រចះត្រចង់ដូចព្រះឥន្ទ្រ។
បួន-ព្រះបាទយសោវម៌ទី១ (៨៨៩-៩១០គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទបរមសិវលោក។ ព្រះនាមនៅពេលដែលសោយរាជសម្បត្តិ គឺធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីយសោវម៌ទេវៈ។ ដូចខាងលើគេដឹងថា ព្រះបរមនាមរបស់ព្រះអង្គ គឺព្រះបាទបរមសិវលោក ដែលបញ្ជាក់ អំពីនិន្នាការជំនឿសាសនារបស់ព្រះអង្គលើព្រះសិវៈ។
ប្រាំ-ព្រះបាទហស៌វម៌ទី១ (៩១០-៩២២គ្រិស្តសករាជ) ដែលមាន ព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីហស៌វម៌ទេវៈ។ រីឯបច្ឆាមរណនាម របស់ទ្រង់គឺព្រះបាទរុទ្រលោក ។ព្រះបច្ឆាមរណនាមនេះបង្ហាញឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គបូជាព្រះរុទ្រ ដែលជាឈ្មោះមួយរបស់ព្រះសិវៈ ។
ប្រាំមួយ-ឦសានវម៌ទី២ (៩២៥-៩២៨គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទបរមរុទ្រលោក ដែលបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា ព្រះអង្គកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនានិកាយឥសូរ ឬ ព្រះរុទ្រ។
ប្រាំពីរ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីបួន (៩២១-៩៤១គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទបរមសិវបទ។ ព្រះមហាក្សត្រនេះ មានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រ តេងអញជ័យវម៌ទេវៈ នៅពេលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិលើរាជបល្ល័ង្ក។ មុនសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះរាជាអង្គនេះ គឺជាព្រះអង្គម្ចាស់ ឬឧបយុវរាជ នៅ កោះកេរនៅឡើយ។ ក្នុងឱកាសដ៏មហានក្ខត្តប្ញក្ស នៃការតាំងទីក្រុងថ្មី ក្នុងព្រះ នាមជាស្តេចត្រាញ់នៅឡើយ ព្រះអង្គបានសាងសង់ប្រាសាទធំកោះកេរ ដោយយកនរសិង្ហជានិមិត្តរូបនៃឥទ្ធិពលក្នុងការបើករាជ្យរបស់ទ្រង់។ នរសិង្ហទាំងនោះ នៅលើកំពូលប្រាសាទថ្ម មានប្រាំពីរថ្នាក់កម្ពស់ជិត៤០ម៉ែត្រ រាងជាសាជីជ្រុង ស្ថិតក្នុងឥរិយាបថឈរ សម្តែងប្ញទ្ធិអំណាចរបស់ខ្លួន ដៃលើកទ្រព្រះសិវលិង្គត្រីភូវនេស្វរៈ ។
ប្រាំបី-ព្រះបាទស្រីសិង្ហវម៌ គេនៅតែមិនទាន់ដឹងច្បាស់ថា តើព្រះបាទជយវម៌ទីបួន ត្រូវជាព្រះបាទស្រីជ័យសិង្ហវម៌ ឬទេ? ក៏ប៉ុន្តែគេត្រូវបញ្ចូលព្រះនាម ព្រះមហាក្សត្រនេះ ក្នុងបញ្ជីឈ្មោះនៃព្រះរាជាខ្មែរបុរាណ ដែលបានសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅក្នុងចក្រភពកម្ពុជទេស ។
តាមសិលាចារឹកថ្មីមួយ កាអា លេខ១៧៨(Ka១៧៨) នៅតំបន់ស្រែ អម្ពិលដែលបានរកឃើញដោយលោកសាស្ត្រាចារ្យ យាង វីរបុត្រ នៅឆ្នាំ២០០៥ គេឃើញមានព្រះនាមព្រះមហាក្សត្រស្រីជ័យសិង្ហវម៌ ដែលព្រះ អង្គមិនទាន់ក្លាយជាព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងនាមព្រះអង្គជាមហាមន្ត្រីមួយរូប ឯឋានន្តរនាមរបស់ទ្រង់គឺកម្តែងអញ។
ព្រះនាមព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ ក៏ត្រូវបានគេរកឃើញដែរ នៅលើ សិលាចារឹកចំនួនពីរទៀត សរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹត និងភាសាខ្មែរបុរាណ នៅក្នុងប្រទេសសៀមសព្វថ្ងៃ គឺកាលេខ ៤០៤ និងកាអាលេខ ១៧៧ (K ៤០៤ និង Ka គា ១៧៧ )។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ផ្ទាំងសិលាចារឹក កាលេខ ១៧៨ ត្រូវបាន ចារឡើងនៅឆ្នាំ៨៧៥សករាជ ត្រូវនឹង ឆ្នាំ៩៥៣ នៃគ្រិស្តសករាជ។ ស្ថិតនៅ រវាងរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទជ័យវម៌ទី បួន និងរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវម៌។ នេះជាវិភាគទានព័ត៌មានមួយថ្មី ក្នុងការកែតម្រូវ ផ្នែកដែលមានការ ខ្វះខាតពីមុនកន្លងមកក្នុងការសន្និដ្ឋាន។
តាមខ្លឹមសារនៃចំណែកសិលាចារឹក កាលេខ ១៧៧ ព្រះអង្គបានចែក អំណោយដល់ប្រជារាស្ត្រនៅទីក្រុងសុរៈបុរី ហើយបានត្រាស់បញ្ជាឱ្យពល ទាហានជីកស្រះទឹកមួយយ៉ាងធំនៅក្បែរអាសនៈ មួយដែលគេគោរពសក្ការៈព្រះសិវលិង្គ ដើម្បីសុភមង្គល និងសេចក្តីសុខស្ងប់ស្ងាត់របស់ប្រជារាស្ត្រ មិនថាអ្នកមាន ឬអ្នកក្រនោះ ឡើយ។
ប្រាំបួន-ព្រះបាទ ហស៌វម៌ទីពីរ (៩៤១-៩៤៤ គ.ស) ដែលមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះព្រហ្មលោក និងធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីហស៌វម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមនេះសឱ្យឃើញថា ព្រះអង្គគោរពសក្ការ បូជាព្រះព្រហ្ម។
ដប់-ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវម៌ (៩៤៤-៩៦៨ គ្រិស្តសករាជ) ដែលមានព្រះនាមថា ព្រះបាទគរភ៌េស្វរៈ មុនពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិ ស្តេចអង្គនេះ ដូចស្តេចមុនៗដែរ មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទសិវលោក ដែលប្រាប់ឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គគោរពបូជាព្រះ សិវៈ។ នៅពេលដែលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះអង្គមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវម៌ទេវៈ។
ដប់មួយ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំ (៩៦៨-១០០១គ្រិស្តសករាជ) នៅ ពេលសោយរាជ្យមានព្រះនាមថា ធូលី ព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញស្រី ជ័យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ ទ្រង់គឺព្រះបាទបរមវិរលោក នេះបញ្ជាក់ឱ្យដឹងថា ព្រះបាទជយវម៌ទីប្រាំ ទ្រង់កាន់លទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា។
ដប់ពីរ-ព្រះបាទឧទយាទិត្យវម៌ទីមួយ ឬព្រះបាទឧទយាទិត្យវម៌ទេវៈ (១០០១-១០០២ គ្រិស្តសករាជ) មានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីឧទយាទិត្យវម៌ទេវៈ នៅពេលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិ។
ដប់បី-ព្រះបាទជ័យវិរវម៌ (១០០២-១០១០ គ្រិស្តសករាជ) ព្រះនាម នៅពេលសោយរាជសម្បត្តិរបស់ទ្រង់ គឺធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ ឬវិរវម៌ទេវៈ។ ព្រះនាមស្តេចនេះ គ្មានក្នុងបញ្ជីស្តេចខ្មែររបស់លោក ហ្សក សឺដេស ទេ។
ដប់បួន-ព្រះបាទសុរ្យវម៌ទីមួយ (១០០២-១០៥០ គ្រិស្តសករាជ) មាន ព្រះនាមពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីសុរ្យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ គឺព្រះបាទបរមនិវាណបទ ឬព្រះបាទបរម និព្វានបទ។ ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ គោរពលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា ដោយ ហេតុថា ពាក្យនិព្វាននៅទីនេះពុំមែនមានន័យតែចំពោះលទ្ធិពុទ្ធសាសនាទេ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ក៏មានដែរ ដែលមានអត្ថន័យដូចគ្នា។ ព្រះអង្គកាន់និកាយព្រះសិវៈ នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ បានសាងប្រាសាទបន្ទាយទ័ពនៅស្រុក ថ្មពួកខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នេះបើតាមសិលាចារឹក កាអាលេខ ៦៧ នៅឆ្នាំ ១០៤៧ គ្រិស្តសករាជ។
ដប់ប្រាំ-ព្រះបាទហស៌វម៌ទីបី ឬ ព្រះបាទសទាសិវបទ (១០៦៦-១០៨០ គ្រិស្តសករាជ) នៅពេលគ្រងរាជ្យ ព្រះអង្គមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលី ជើងព្រះកម្រតេអញ ស្រីហស៌វម៌ទេវៈ។
ដប់ប្រាំមួយ-ព្រះបាទនប្ញបតិន្ទ្រវម៌ ឬ ព្រះស្រីនប្ញបតិន្ទ្រវម៌ (១០៨០-១១១៣ គ្រិស្តសករាជ) ស្តេចអង្គនេះពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិ បានយកព្រះនាមថា ព្រះបាទកម្រតេងអញ ស្រីនប្ញបតិន្ទ្រវម៌។ តាម លោក វង់ សុធារ៉ា បានអះអាងថា ស្តេចអង្គនេះពុំបានទទួលរាជាភិសេកសោយរាជសម្បត្តិជាផ្លូវការទេ ដោយសារព្រះអង្គជាអតីតរាជបុរោហិតរបស់ ព្រះបាទហស៌វម៌ទីបី និង បានក្លាយទៅជាបុរោហិតរបស់ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំមួយ។
ដប់ប្រាំពីរ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំមួយ (១០៨០-១១០៧ គ្រិស្តសករាជ) ដែល មានព្រះនាមនៅពេលសោយរាជ្យថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទបរមកៃវល្យបទ ដែលបង្ហាញថា ស្តេចអង្គនេះកាន់សាសនាព្រាហ្មណ៍។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា បើគេសំអាងទៅលើសិលាចារឹកនៃប្រាសាទភ្នំវ៉ាន់ឬទេវាស្រមសមយុគនៅជិតទីក្រុងពិមាយ ខេត្តនគររាជសីមា យើងឃើញថា ព្រះអង្គពិតជាបានសោយរាជសម្បត្តិមុនឆ្នាំ១០៨២ នៃគ្រិស្តសករាជ។
ដប់ប្រាំបី-ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវម៌ទីមួយ (១១០៧-១១១៣គ្រិស្តសករាជ) បាន យកព្រះនាម នៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះ កម្រតេងអញស្រីធរណិន្ទ្រវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទ បរមនិស្កលបទ។
ដប់ប្រាំបួន-ព្រះបាទសុរ្យវម៌ទីពីរ (១១១៣-១១៥០គ្រិស្តសករាជ) បាន យកព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញស្រីសុរ្យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ គឺបរមវិស្ណុលោក ដែលជាព្រះ នាមមហាក្សត្រស្ថាបនិកប្រាសាទអង្គរវត្ត (អង្គរតូច) និងប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារជាដើម។ នេះបង្ហាញឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គគោរពនិកាយព្រះវិស្ណុ។
ម្ភៃ-ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវម៌ទីពីរ (១១៥០-១១៦៥គ្រិស្តសករាជ) មាន បច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទមហាបរមនិវ៌្វានបទ។ គេពុំទាន់រកឃើញព្រះនាម របស់ទ្រង់ជាភាសាខ្មែរនៅឡើយទេ ថ្វីត្បិតតែមានសិលាចារឹកបានពិពណ៌នា អំពីប្រវត្តិរបស់ទ្រង់ក៏ដោយ។
ម្ភៃពីរ-ព្រះបាទស្រីយសោវម៌ទីពីរ ឬ ព្រះបាទស្រីយសោវម៌ទេវៈ (១១?-១១៦៥ គ្រិស្តសករាជ)។
ម្ភៃពីរ-ព្រះបាទត្រីភូវនាទិត្យវម៌ (១១៦៥-១១៧៧គ្រិស្តសករាជ) ព្រះបាទត្រីភូវនាទិត្យវម៌ទេវៈ មានព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលី ព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញស្រីត្រីភូវនាទិត្យវម៌ទេវៈ។
ម្ភៃបី-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំពីរ (១១៨១-១២១៨គ្រិស្តសករាជ) ព្រះអង្គមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទមហាបរមសោគត។ ព្រះមហាវរក្សត្រ អង្គនេះដែលកាន់លទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា មហាយានបានរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពី នឹមឈ្លានពានចម្ប៉ា ហើយបានសាងសង់សមិទ្ធផលជាច្រើននៅក្នុងចក្រភពអង្គរ។
ម្ភៃបួន-ព្រះបាទឥន្ទ្រវម៌ទីពីរ (១២២០-១២៤៣គ្រិស្តសករាជ) ឬ ព្រះបាទស្រីន្ទ្រវម៌ទេវៈ ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រមួយព្រះអង្គ ក្នុងចំណោម ព្រះរាជបុត្រជាច្រើនរបស់ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំពីរ ព្រះអង្គបានធ្វើជាទេសាភិបាល លើប្រទេសចម្ប៉ា (ចាម)។
ម្ភៃប្រាំ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំបី (១២៤៣-១២៩៥គ្រិស្តសករាជ) មាន ព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ ហើយបច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទមរមេស្វរបទ។ ស្តេចអង្គនេះបានមានប្រតិកម្មប្រឆាំង នឹងលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាដោយបាន បំផ្លិចបំផ្លាញនូវព្រះបដិមាជាច្រើនអង្គ ដូចជាការរកឃើញបំណែករូបតំណាង ពុទ្ធអង្គយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅប្រាសាទបន្ទាយក្តី និងប្រាសាទព្រះខ័នជាសក្ខីភាពស្រាប់។
ម្ភៃប្រាំមួយ-ព្រះបាទស្រិន្ទ្រវម៌ (១២៩៥-១៣០៧គ្រិស្តសករាជ) ឬព្រះបាទស្រីស្រិន្ទ្រវម៌ទេវៈ មានព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ព្រះបាទកម្រតេងស្រីវម៌ទេវៈ។ ស្តេចអង្គនេះ កាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាលទ្ធិហីនយាន ប្រើភាសាបាលីជាយាន ដែលត្រូវបានចារឡើងនៅប្រាសាទគោកស្វាយចកនៅឆ្នាំ ១៣០៨គ្រិស្តសករាជ (កាលេខ ៧៥)។
ម្ភៃប្រាំពីរ-ព្រះបាទស្រិន្ទ្រជ័យវម៌ (១៣០៧-១៣២៧គ្រិស្តសករាជ) ឬ ព្រះបាទស្រីជ័យវម៌ទេវៈ។ ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំបួន (១៣២៧-១៣៥៣ គ្រិស្តសករាជ) ដែលជាស្តេចចុងក្រោយបង្អស់នៃវង្សវរ្ម័ន ឬ វម៌ នាសម័យអង្គរ ដ៏មហារុងរឿងថ្កើងថ្កានមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទជ័យវម៌បរមេស្វរៈ។
គប្បីរំលឹកឡើងវិញដែរថា ពាក្យ វរ្ម័ន ឬ វម៌ ខាងលើនេះ ដែលត្រូវបាន ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរប្រើប្រាស់សម្រាប់តាំងវង្សត្រកូលរបស់ទ្រង់ តាំងពី សម័យនគរភ្នំមកម្ល៉េះ ( ព្រះបាទ ជ័យវម៌) ត្រូវបានបន្តរហូតដល់សម័យក្រោយអង្គរ។ ឧទាហរណ៍ដ៏ជាក់ស្តែងមួយ គឺពាក្យ វម៌ ឬ ពម៌ ដែលគេសរសេរច្រឡំថា ពណ៌ទៅវិញ ត្រូវបានព្រះរាជាខ្មែរនាសម័យលង្វែក ប្រើប្រាស់នៅឡើយ ដូចជាព្រះនាមរបស់ ព្រះបាទសុរិយោពណ៌ (សុរិយាវម៌) ជា សក្ខីភាពស្រាប់។
ជាទីបញ្ចប់ សូមបញ្ជាក់ថា តាមការស្រាវជ្រាវខាងលើនេះ ទោះបីជាបញ្ជីព្រះនាម និង បច្ឆាមរណនាមនៃព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ នាសម័យអង្គរ ត្រូវបានចងក្រងសឹងតែគ្រប់ចំនួនក៏ដោយ ប៉ុន្តែគប្បីយើងត្រូវធ្វើការស្រាវជ្រាវជាបន្តទៅទៀត។ ដោយហេតុថា នៅមានព្រះនាមរបស់ស្តេចខ្មែរមួយចំនួន ដែលគេពុំទាន់ឃើញមានបច្ឆាមរណនាមចារលើសិលាចារឹក ឬក៏ត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងបញ្ជីខាងលើនេះនៅឡើយ៕F
វាមិនមែនជារឿងអាថ៌កំបាំងអ្វីទេ ដែលគេបានដឹងថា ចាប់តាំងពីដើម សម័យប្រវត្តិសាស្ត្រនៃកម្ពុជា ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរបានប្រើព្រះនាមចំនួនបីយ៉ាងតិច មុនពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិ ពេលសោយរាជ្យ និងក្រោយពេលសោយរាជសម្បត្តិ។
ដោយយកសិលាចារឹកជាគោលសំអាង ពេលដែលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនៅសោយរាជសម្បត្តិនៅឡើយ គេច្រើនមិនដាក់ព្រះនាមស្តេចប៉ុន្មានទេ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយពីទ្រង់ចូលទីវង្គតទៅគេច្រើនដាក់មរណនាមទៅវិញ។
ព្រះបាទសូរិយវរ្ម័នទី ២ ដែលមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបរមវិស្ណុលោក ។ចម្លាក់នៅប្រាសាទអង្គរវត្តពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហាព្រះនាម និងបច្ឆាមរណនាមនៃព្រះមហាក្សត្រ នាសម័យអង្គរ ដែលមានរយៈពេលដ៏យូរប្រមាណ៦០០ឆ្នាំ បើយោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់លោកវង់ សុធារ៉ា យើងអាចដឹងថា នាសម័យបុរាណនោះស្តេចខ្មែររមែងតែងមានព្រះនាម និងបច្ឆាមរណនាមខុសៗពីគ្នា ហើយទង្វើនេះរមែងតែងពាក់ព័ន្ធទៅនឹងនិន្នាការលម្អៀងទៅខាងជំនឿសាសនា។ ដោយសារ ខ្វះព័ត៌មានពីសិលាចារឹក យើងគ្រាន់តែដឹងនូវកាលបរិច្ឆេទជាគោលៗតែប៉ុណ្ណោះ ដោយផ្ទៀងផ្ទាត់នឹងលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវថ្មីថ្មោង។ ប៉ុន្តែសង្ឃឹមថា ការស្រាវជ្រាវ ទៅថ្ងៃអនាគតអាចនឹងបំពេញ ឬកែតម្រូវរាល់កង្វះខាតដែលមានជាក់ជាមិនខាន។ ទោះជាយ៉ាងណា ព័ត៌មាននេះជាពន្លឺមួយដែលអាចផ្តល់ឱ្យយើងនូវទិន្នន័យទាក់ទិន ទៅនឹងភូមិសាស្ត្រជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ប្ញសកែវនៃវប្បធម៌អារ្យធម៌ខ្មែរ ព្រមទាំងលក្ខណៈជំនឿសាសនាមួយចំនួននាសម័យកាលមួយដែលមាតុភូមិកម្ពុជា មានកិត្តិស័ព្ទដ៏ល្បីល្បាញជាងគេក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន។
មួយ-ព្រះមហាក្សត្រ ទី១ គឺ ព្រះបាទជ័យវម៌ទី២ (វរ្ម័ន) (៨០២-៨៥០ គ្រិស្តសករាជ ឬហៅថាគ.ស)។ ពេលដែលព្រះអង្គកំពុងសោយរាជ្យ ព្រះអង្គមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើង ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ។ រីឯបច្ឆាមរណនាមវិញគឺ ព្រះបាទបរមេស្វរៈ តំណាងឱ្យព្រះឥសូរ ឬឥស្វរៈ គឺស្តេចអង្គនេះហើយដែលបាន លើកសករាជសម័យអង្គរ ដោយព្រះអង្គបានបង្កើតនូវលទ្ធិទេវរាជ ដើម្បីលើកឋានៈរបស់ព្រះមហាក្សត្រស្មើនឹងឋានៈរបស់ព្រះអាទិទេព។
ពីរ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទី៣ (៨៥០-៨៧៧គ្រិស្តសករាជ) មុនពេលសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះអង្គ មានព្រះនាមថា ជ័យវិធន ហើយនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងស្រីជ័យ វម៌ទេវៈ។ រីឯនាមព្រះបាទវិស្ណុលោក គឺជាបច្ឆាមរណនាមរបស់ព្រះអង្គ ឈ្មោះនេះបង្ហាញថា ស្តេចនេះគោរពព្រះវិស្ណុ។ ព្រះបរមរាជវាំងរបស់ទ្រង់ គឺស្ថិតនៅត្រង់កន្លែងប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ សព្វថ្ងៃនៅខេត្តសៀមរាប។
បី-ព្រះបាទឥន្ទ្រវម៌ទី១ (៨៧៧-៨៨៩គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទឦសានស្វរលោក។ ព្រះនាមនៅពេលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិ គឺធូលីព្រះបាទ ធូលី ជើងព្រះកម្រតេង អញស្រិន្ទ្រវម៌ទេវៈ។ ព្រះបច្ឆាមរណនាមចង្អុលបង្ហាញថា ស្តេចអង្គនេះគោរពបូជាព្រះឥសូរៈ ឬព្រះឥស្វរៈ ប្រកបដោយព្រះនេត្រភ្លឺថ្លាដូចផ្កាឈូក និងត្រចះត្រចង់ដូចព្រះឥន្ទ្រ។
បួន-ព្រះបាទយសោវម៌ទី១ (៨៨៩-៩១០គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទបរមសិវលោក។ ព្រះនាមនៅពេលដែលសោយរាជសម្បត្តិ គឺធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីយសោវម៌ទេវៈ។ ដូចខាងលើគេដឹងថា ព្រះបរមនាមរបស់ព្រះអង្គ គឺព្រះបាទបរមសិវលោក ដែលបញ្ជាក់ អំពីនិន្នាការជំនឿសាសនារបស់ព្រះអង្គលើព្រះសិវៈ។
ប្រាំ-ព្រះបាទហស៌វម៌ទី១ (៩១០-៩២២គ្រិស្តសករាជ) ដែលមាន ព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីហស៌វម៌ទេវៈ។ រីឯបច្ឆាមរណនាម របស់ទ្រង់គឺព្រះបាទរុទ្រលោក ។ព្រះបច្ឆាមរណនាមនេះបង្ហាញឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គបូជាព្រះរុទ្រ ដែលជាឈ្មោះមួយរបស់ព្រះសិវៈ ។
ប្រាំមួយ-ឦសានវម៌ទី២ (៩២៥-៩២៨គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទបរមរុទ្រលោក ដែលបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា ព្រះអង្គកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនានិកាយឥសូរ ឬ ព្រះរុទ្រ។
ប្រាំពីរ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីបួន (៩២១-៩៤១គ្រិស្តសករាជ) មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទបរមសិវបទ។ ព្រះមហាក្សត្រនេះ មានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រ តេងអញជ័យវម៌ទេវៈ នៅពេលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិលើរាជបល្ល័ង្ក។ មុនសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះរាជាអង្គនេះ គឺជាព្រះអង្គម្ចាស់ ឬឧបយុវរាជ នៅ កោះកេរនៅឡើយ។ ក្នុងឱកាសដ៏មហានក្ខត្តប្ញក្ស នៃការតាំងទីក្រុងថ្មី ក្នុងព្រះ នាមជាស្តេចត្រាញ់នៅឡើយ ព្រះអង្គបានសាងសង់ប្រាសាទធំកោះកេរ ដោយយកនរសិង្ហជានិមិត្តរូបនៃឥទ្ធិពលក្នុងការបើករាជ្យរបស់ទ្រង់។ នរសិង្ហទាំងនោះ នៅលើកំពូលប្រាសាទថ្ម មានប្រាំពីរថ្នាក់កម្ពស់ជិត៤០ម៉ែត្រ រាងជាសាជីជ្រុង ស្ថិតក្នុងឥរិយាបថឈរ សម្តែងប្ញទ្ធិអំណាចរបស់ខ្លួន ដៃលើកទ្រព្រះសិវលិង្គត្រីភូវនេស្វរៈ ។
ប្រាំបី-ព្រះបាទស្រីសិង្ហវម៌ គេនៅតែមិនទាន់ដឹងច្បាស់ថា តើព្រះបាទជយវម៌ទីបួន ត្រូវជាព្រះបាទស្រីជ័យសិង្ហវម៌ ឬទេ? ក៏ប៉ុន្តែគេត្រូវបញ្ចូលព្រះនាម ព្រះមហាក្សត្រនេះ ក្នុងបញ្ជីឈ្មោះនៃព្រះរាជាខ្មែរបុរាណ ដែលបានសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅក្នុងចក្រភពកម្ពុជទេស ។
តាមសិលាចារឹកថ្មីមួយ កាអា លេខ១៧៨(Ka១៧៨) នៅតំបន់ស្រែ អម្ពិលដែលបានរកឃើញដោយលោកសាស្ត្រាចារ្យ យាង វីរបុត្រ នៅឆ្នាំ២០០៥ គេឃើញមានព្រះនាមព្រះមហាក្សត្រស្រីជ័យសិង្ហវម៌ ដែលព្រះ អង្គមិនទាន់ក្លាយជាព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងនាមព្រះអង្គជាមហាមន្ត្រីមួយរូប ឯឋានន្តរនាមរបស់ទ្រង់គឺកម្តែងអញ។
ព្រះនាមព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ ក៏ត្រូវបានគេរកឃើញដែរ នៅលើ សិលាចារឹកចំនួនពីរទៀត សរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹត និងភាសាខ្មែរបុរាណ នៅក្នុងប្រទេសសៀមសព្វថ្ងៃ គឺកាលេខ ៤០៤ និងកាអាលេខ ១៧៧ (K ៤០៤ និង Ka គា ១៧៧ )។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ផ្ទាំងសិលាចារឹក កាលេខ ១៧៨ ត្រូវបាន ចារឡើងនៅឆ្នាំ៨៧៥សករាជ ត្រូវនឹង ឆ្នាំ៩៥៣ នៃគ្រិស្តសករាជ។ ស្ថិតនៅ រវាងរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទជ័យវម៌ទី បួន និងរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវម៌។ នេះជាវិភាគទានព័ត៌មានមួយថ្មី ក្នុងការកែតម្រូវ ផ្នែកដែលមានការ ខ្វះខាតពីមុនកន្លងមកក្នុងការសន្និដ្ឋាន។
តាមខ្លឹមសារនៃចំណែកសិលាចារឹក កាលេខ ១៧៧ ព្រះអង្គបានចែក អំណោយដល់ប្រជារាស្ត្រនៅទីក្រុងសុរៈបុរី ហើយបានត្រាស់បញ្ជាឱ្យពល ទាហានជីកស្រះទឹកមួយយ៉ាងធំនៅក្បែរអាសនៈ មួយដែលគេគោរពសក្ការៈព្រះសិវលិង្គ ដើម្បីសុភមង្គល និងសេចក្តីសុខស្ងប់ស្ងាត់របស់ប្រជារាស្ត្រ មិនថាអ្នកមាន ឬអ្នកក្រនោះ ឡើយ។
ប្រាំបួន-ព្រះបាទ ហស៌វម៌ទីពីរ (៩៤១-៩៤៤ គ.ស) ដែលមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះព្រហ្មលោក និងធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីហស៌វម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមនេះសឱ្យឃើញថា ព្រះអង្គគោរពសក្ការ បូជាព្រះព្រហ្ម។
ដប់-ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវម៌ (៩៤៤-៩៦៨ គ្រិស្តសករាជ) ដែលមានព្រះនាមថា ព្រះបាទគរភ៌េស្វរៈ មុនពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិ ស្តេចអង្គនេះ ដូចស្តេចមុនៗដែរ មានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទសិវលោក ដែលប្រាប់ឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គគោរពបូជាព្រះ សិវៈ។ នៅពេលដែលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះអង្គមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវម៌ទេវៈ។
ដប់មួយ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំ (៩៦៨-១០០១គ្រិស្តសករាជ) នៅ ពេលសោយរាជ្យមានព្រះនាមថា ធូលី ព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញស្រី ជ័យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ ទ្រង់គឺព្រះបាទបរមវិរលោក នេះបញ្ជាក់ឱ្យដឹងថា ព្រះបាទជយវម៌ទីប្រាំ ទ្រង់កាន់លទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា។
ដប់ពីរ-ព្រះបាទឧទយាទិត្យវម៌ទីមួយ ឬព្រះបាទឧទយាទិត្យវម៌ទេវៈ (១០០១-១០០២ គ្រិស្តសករាជ) មានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីឧទយាទិត្យវម៌ទេវៈ នៅពេលព្រះអង្គសោយរាជសម្បត្តិ។
ដប់បី-ព្រះបាទជ័យវិរវម៌ (១០០២-១០១០ គ្រិស្តសករាជ) ព្រះនាម នៅពេលសោយរាជសម្បត្តិរបស់ទ្រង់ គឺធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ ឬវិរវម៌ទេវៈ។ ព្រះនាមស្តេចនេះ គ្មានក្នុងបញ្ជីស្តេចខ្មែររបស់លោក ហ្សក សឺដេស ទេ។
ដប់បួន-ព្រះបាទសុរ្យវម៌ទីមួយ (១០០២-១០៥០ គ្រិស្តសករាជ) មាន ព្រះនាមពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីសុរ្យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ គឺព្រះបាទបរមនិវាណបទ ឬព្រះបាទបរម និព្វានបទ។ ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ គោរពលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា ដោយ ហេតុថា ពាក្យនិព្វាននៅទីនេះពុំមែនមានន័យតែចំពោះលទ្ធិពុទ្ធសាសនាទេ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ក៏មានដែរ ដែលមានអត្ថន័យដូចគ្នា។ ព្រះអង្គកាន់និកាយព្រះសិវៈ នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ បានសាងប្រាសាទបន្ទាយទ័ពនៅស្រុក ថ្មពួកខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នេះបើតាមសិលាចារឹក កាអាលេខ ៦៧ នៅឆ្នាំ ១០៤៧ គ្រិស្តសករាជ។
ដប់ប្រាំ-ព្រះបាទហស៌វម៌ទីបី ឬ ព្រះបាទសទាសិវបទ (១០៦៦-១០៨០ គ្រិស្តសករាជ) នៅពេលគ្រងរាជ្យ ព្រះអង្គមានព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលី ជើងព្រះកម្រតេអញ ស្រីហស៌វម៌ទេវៈ។
ដប់ប្រាំមួយ-ព្រះបាទនប្ញបតិន្ទ្រវម៌ ឬ ព្រះស្រីនប្ញបតិន្ទ្រវម៌ (១០៨០-១១១៣ គ្រិស្តសករាជ) ស្តេចអង្គនេះពេលឡើងសោយរាជសម្បត្តិ បានយកព្រះនាមថា ព្រះបាទកម្រតេងអញ ស្រីនប្ញបតិន្ទ្រវម៌។ តាម លោក វង់ សុធារ៉ា បានអះអាងថា ស្តេចអង្គនេះពុំបានទទួលរាជាភិសេកសោយរាជសម្បត្តិជាផ្លូវការទេ ដោយសារព្រះអង្គជាអតីតរាជបុរោហិតរបស់ ព្រះបាទហស៌វម៌ទីបី និង បានក្លាយទៅជាបុរោហិតរបស់ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំមួយ។
ដប់ប្រាំពីរ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំមួយ (១០៨០-១១០៧ គ្រិស្តសករាជ) ដែល មានព្រះនាមនៅពេលសោយរាជ្យថា ធូលីព្រះបាទ ធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទបរមកៃវល្យបទ ដែលបង្ហាញថា ស្តេចអង្គនេះកាន់សាសនាព្រាហ្មណ៍។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា បើគេសំអាងទៅលើសិលាចារឹកនៃប្រាសាទភ្នំវ៉ាន់ឬទេវាស្រមសមយុគនៅជិតទីក្រុងពិមាយ ខេត្តនគររាជសីមា យើងឃើញថា ព្រះអង្គពិតជាបានសោយរាជសម្បត្តិមុនឆ្នាំ១០៨២ នៃគ្រិស្តសករាជ។
ដប់ប្រាំបី-ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវម៌ទីមួយ (១១០៧-១១១៣គ្រិស្តសករាជ) បាន យកព្រះនាម នៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះ កម្រតេងអញស្រីធរណិន្ទ្រវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទ បរមនិស្កលបទ។
ដប់ប្រាំបួន-ព្រះបាទសុរ្យវម៌ទីពីរ (១១១៣-១១៥០គ្រិស្តសករាជ) បាន យកព្រះនាមថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញស្រីសុរ្យវម៌ទេវៈ។ បច្ឆាមរណនាមរបស់ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ គឺបរមវិស្ណុលោក ដែលជាព្រះ នាមមហាក្សត្រស្ថាបនិកប្រាសាទអង្គរវត្ត (អង្គរតូច) និងប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារជាដើម។ នេះបង្ហាញឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គគោរពនិកាយព្រះវិស្ណុ។
ម្ភៃ-ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវម៌ទីពីរ (១១៥០-១១៦៥គ្រិស្តសករាជ) មាន បច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទមហាបរមនិវ៌្វានបទ។ គេពុំទាន់រកឃើញព្រះនាម របស់ទ្រង់ជាភាសាខ្មែរនៅឡើយទេ ថ្វីត្បិតតែមានសិលាចារឹកបានពិពណ៌នា អំពីប្រវត្តិរបស់ទ្រង់ក៏ដោយ។
ម្ភៃពីរ-ព្រះបាទស្រីយសោវម៌ទីពីរ ឬ ព្រះបាទស្រីយសោវម៌ទេវៈ (១១?-១១៦៥ គ្រិស្តសករាជ)។
ម្ភៃពីរ-ព្រះបាទត្រីភូវនាទិត្យវម៌ (១១៦៥-១១៧៧គ្រិស្តសករាជ) ព្រះបាទត្រីភូវនាទិត្យវម៌ទេវៈ មានព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលី ព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញស្រីត្រីភូវនាទិត្យវម៌ទេវៈ។
ម្ភៃបី-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំពីរ (១១៨១-១២១៨គ្រិស្តសករាជ) ព្រះអង្គមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទមហាបរមសោគត។ ព្រះមហាវរក្សត្រ អង្គនេះដែលកាន់លទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា មហាយានបានរំដោះប្រទេសកម្ពុជាពី នឹមឈ្លានពានចម្ប៉ា ហើយបានសាងសង់សមិទ្ធផលជាច្រើននៅក្នុងចក្រភពអង្គរ។
ម្ភៃបួន-ព្រះបាទឥន្ទ្រវម៌ទីពីរ (១២២០-១២៤៣គ្រិស្តសករាជ) ឬ ព្រះបាទស្រីន្ទ្រវម៌ទេវៈ ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រមួយព្រះអង្គ ក្នុងចំណោម ព្រះរាជបុត្រជាច្រើនរបស់ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំពីរ ព្រះអង្គបានធ្វើជាទេសាភិបាល លើប្រទេសចម្ប៉ា (ចាម)។
ម្ភៃប្រាំ-ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំបី (១២៤៣-១២៩៥គ្រិស្តសករាជ) មាន ព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជ័យវម៌ទេវៈ ហើយបច្ឆាមរណនាមរបស់ទ្រង់ គឺព្រះបាទមរមេស្វរបទ។ ស្តេចអង្គនេះបានមានប្រតិកម្មប្រឆាំង នឹងលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាដោយបាន បំផ្លិចបំផ្លាញនូវព្រះបដិមាជាច្រើនអង្គ ដូចជាការរកឃើញបំណែករូបតំណាង ពុទ្ធអង្គយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅប្រាសាទបន្ទាយក្តី និងប្រាសាទព្រះខ័នជាសក្ខីភាពស្រាប់។
ម្ភៃប្រាំមួយ-ព្រះបាទស្រិន្ទ្រវម៌ (១២៩៥-១៣០៧គ្រិស្តសករាជ) ឬព្រះបាទស្រីស្រិន្ទ្រវម៌ទេវៈ មានព្រះនាមនៅពេលសោយរាជសម្បត្តិថា ព្រះបាទកម្រតេងស្រីវម៌ទេវៈ។ ស្តេចអង្គនេះ កាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាលទ្ធិហីនយាន ប្រើភាសាបាលីជាយាន ដែលត្រូវបានចារឡើងនៅប្រាសាទគោកស្វាយចកនៅឆ្នាំ ១៣០៨គ្រិស្តសករាជ (កាលេខ ៧៥)។
ម្ភៃប្រាំពីរ-ព្រះបាទស្រិន្ទ្រជ័យវម៌ (១៣០៧-១៣២៧គ្រិស្តសករាជ) ឬ ព្រះបាទស្រីជ័យវម៌ទេវៈ។ ព្រះបាទជ័យវម៌ទីប្រាំបួន (១៣២៧-១៣៥៣ គ្រិស្តសករាជ) ដែលជាស្តេចចុងក្រោយបង្អស់នៃវង្សវរ្ម័ន ឬ វម៌ នាសម័យអង្គរ ដ៏មហារុងរឿងថ្កើងថ្កានមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទជ័យវម៌បរមេស្វរៈ។
គប្បីរំលឹកឡើងវិញដែរថា ពាក្យ វរ្ម័ន ឬ វម៌ ខាងលើនេះ ដែលត្រូវបាន ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរប្រើប្រាស់សម្រាប់តាំងវង្សត្រកូលរបស់ទ្រង់ តាំងពី សម័យនគរភ្នំមកម្ល៉េះ ( ព្រះបាទ ជ័យវម៌) ត្រូវបានបន្តរហូតដល់សម័យក្រោយអង្គរ។ ឧទាហរណ៍ដ៏ជាក់ស្តែងមួយ គឺពាក្យ វម៌ ឬ ពម៌ ដែលគេសរសេរច្រឡំថា ពណ៌ទៅវិញ ត្រូវបានព្រះរាជាខ្មែរនាសម័យលង្វែក ប្រើប្រាស់នៅឡើយ ដូចជាព្រះនាមរបស់ ព្រះបាទសុរិយោពណ៌ (សុរិយាវម៌) ជា សក្ខីភាពស្រាប់។
ជាទីបញ្ចប់ សូមបញ្ជាក់ថា តាមការស្រាវជ្រាវខាងលើនេះ ទោះបីជាបញ្ជីព្រះនាម និង បច្ឆាមរណនាមនៃព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ នាសម័យអង្គរ ត្រូវបានចងក្រងសឹងតែគ្រប់ចំនួនក៏ដោយ ប៉ុន្តែគប្បីយើងត្រូវធ្វើការស្រាវជ្រាវជាបន្តទៅទៀត។ ដោយហេតុថា នៅមានព្រះនាមរបស់ស្តេចខ្មែរមួយចំនួន ដែលគេពុំទាន់ឃើញមានបច្ឆាមរណនាមចារលើសិលាចារឹក ឬក៏ត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងបញ្ជីខាងលើនេះនៅឡើយ៕F
Review of Baccarat Casino Site - LuckyClub
ReplyDeleteIf you are looking to play luckyclub.live casino games, Baccarat, or just want to play roulette or other casino games, then Baccarat is not the right place. The site has been around since 2000